Ορόσημα γλωσσικής ανάπτυξης που κατακτά το παιδί σε κάθε ηλικία
0-6 μηνών
- Πίνει σωστά γάλα από το μπιμπερό ή τον μαστό
- Τρομάζει και αντιδρά στους δυνατούς ήχους του περιβάλλοντος
- Παράγει ήχους ευχαρίστησης/δυσαρέσκειας
- Χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα για να εκφράσει διαφορετικές ανάγκες
- Απολαμβάνει και χαμογελάει στο άκουσμα κάποιας οικείας φωνής
- Σας κοιτάζει με ενδιαφέρον όταν του μιλάτε
- Εμπλέκεται σε μοναχικό φωνητικό παιχνίδι (συνδυάζει διάφορους ήχους/βάβισμα)
- Φωνοποιεί όταν του μιλούν (παράγει μεταδοτικές εκφωνήσεις με συνδυασμό ήχων)
7 – 12 μηνών
- Κατανοεί το «όχι»
- Κατανοεί λέξεις που έχουν σχέση με γνώριμες έννοιες (πχ: γάλα, πιπίλα)
- Επικοινωνεί μη-λεκτικά χρησιμοποιώντας χειρονομίες ή συμπεριφορές ώθησης και έλξης (πχ: τραβάει κάποιον για να επικοινωνήσει κάποιο μήνυμα ή σπρώχνει κάτι που δε θέλει)
- Αρχίζει να μετατρέπει το βάβισμά του σε ακατάληπτη (μη-κατανοητή) ομιλία που περιλαμβάνει πολλούς ήχους που ακούει από τους ενήλικες
- Παράγει τουλάχιστον τέσσερις διαφορετικούς ήχους που μοιάζουν με τα σύμφωνα /π/, /μπ/, /μ/, /γκ/
13 – 18 μηνών
- Αντιλαμβάνεται και ακολουθεί απλές εντολές/οδηγίες που συνοδεύονται από χειρονομίες (πχ: «δώσε μου το τουβλάκι»)
- Αναγνωρίζει 1-3 μέρη του σώματος
- Κάνει έκκληση για τα περισσότερα από τα αντικείμενα που θέλει (με χειρονομίες ή με κάποια λέξη)
- Διατηρεί την προσοχή του για δύο περίπου λεπτά, παρακολουθώντας ένα βιβλίο ή ένα παιχνίδι
- Δείχνει οικεία αντικείμενα (πχ: ποτήρι, μπάλα)
- Δείχνει οικείες εικόνες που του ζητάμε σε βιβλία
- Αρχίζει με δική του πρωτοβουλία ένα παιχνίδι ή επικοινωνία
- Χρησιμοποιεί ηχολαλία (επαναλαμβάνει με τον δικό του τρόπο αυτά που ακούει)
- Συνδυάζει χειρονομίες και ομιλία για να επικοινωνήσει
- Χρησιμοποιεί νεολογισμούς (φτιαχνει λέξεις που δεν υπάρχουν)
- Παράγει κυρίως ακατάληπτη ομιλία (η ομιλία του δε γίνεται κατανοητή από τους άλλους)
- Το εκφραστικό του λεξιλόγιό περιλαμβάνει 3-20 λέξεις
19 – 24 μηνών
- Μειώνεται ο ασυνάρτητος λόγος
- Του αρέσει να ακούει ιστοριούλες
- Αναγνωρίζει 5 μέρη του σώματος
- Ακολουθεί απλές εντολές, χωρίς χειρονομίες
- Κατανοεί απλά ρήματα
- Κατ’ ονομάζει οικεία αντικείμενα
- Έχει μεγαλύτερη ευχέρεια στη χρήση λέξεων
- Αρχίζει να συνδυάζει ουσιαστικό και ρήμα
- Οι φράσεις του αποτελούνται από 2-3 λέξεις
- Χρησιμοποιεί τουλάχιστον μία προσωπική αντωνυμία (πχ: εγώ, εμένα, εσύ)
- Κατανοεί περισσότερες λέξεις από όσες μπορεί να πει
- Το εκφραστικό του λεξιλόγιό περιλαμβάνει 20-100 λέξεις
2 – 3 ετών
- Κατανοεί έννοιες ποσότητας (πχ: «ένα, όλα, πολλά, λίγα»)
- Κατανοεί έννοιες χώρου (πχ: «μέσα, έξω, πάνω, κάτω»)
- Κατανοεί και αρχίζει να χρησιμοποιεί αντωνυμίες (πχ: «εγώ, εσύ, αυτό, δικό μου, δικό σου»)
- Κατανοεί επιθετικούς προσδιορισμούς (πχ: «μεγάλο, μικρό, λυπημένο»)
- Του αρέσει να ακούει σύντομες ιστορίες και τραγούδια
- Δείχνει εικόνες που του ζητάμε από βιβλίο
- Ονομάζει διάφορα μέρη του σώματος που του ζητάμε
- Επαναλαμβάνει με ευχέρεια προτάσεις 3-4 λέξεων
- Στην αυθόρμητη ομιλία συνδυάζει 3-4 λέξεις
- Κατανοεί και απαντά σε ερωτήσεις που εισάγονται με τις λέξεις «γιατί, ποιος, ποιανού, τι, πού»
- Κάνει ερωτηματικές προτάσεις με 2 λέξεις
- Εκφράζει άρνηση χρησιμοποιώντας αρνητική διατύπωση (πχ: «όχι, δεν, μην, όχι άλλο»)
- Χρησιμοποιεί μερικές προθέσεις, άρθρα, ρήματα στον ενεστώτα και μερικά στον αόριστο
- Χρησιμοποιεί κτητικές αντωνυμίες, προστακτική και πληθυντικό αριθμό
- Εκφέρει σωστά όλα τα φωνήεντα και τα εξής σύμφωνα /μ, π, μπ, τ, κ, γκ/ ιδιαίτερα όταν αυτά βρίσκονται στην αρχή της λέξης
- Το εκφραστικό του λεξιλόγιό περιλαμβάνει 50 με 250 λέξεις ή και περισσότερες
3 – 4 ετών
- Κατανοεί και χρησιμοποιεί ποσοτικές, χωρικές και περιγραφικές έννοιες (πχ: «γεμάτο, άδειο, βαρύ»)
- Κατανοεί χρονικές έννοιες (πχ: «χθες, καλοκαίρι, απόψε») και αρχίζει να αντιλαμβάνεται το παρελθόν και το μέλλον καθώς και να βάζει δύο γεγονότα σε χρονολογική σειρά («πρώτα θα φάω και μετά θα κάνω μπάνιο»)
- Κατηγοριοποιεί/ομαδοποιεί αντικείμενα (πχ: «δειξε μου όλα τα ζώα/όλα τα φαγητά»)
- Δείχνει μερικά χρώματα που του ζητάμε
- Δείχνει τουλάχιστον 6-7 μέρη του σώματος
- Ακουλουθεί εντολές με 2-3 μέρη που σχετίζονται μεταξύ τους (π.χ. «Πάρε το μήλο και δωσ’ το στη μαμά»)
- Κατανοεί και διατυπώνει απλές ερωτήσεις με τις λέξεις «γιατί, ποιος, ποιανού, τι, πού, πόσα είναι»
- Μπορεί να περιγράψει τη χρήση αντικειμένων (π.χ. «Τι κάνουμε με το πιρούνι;»)
- Χρησιμοποιεί 3-6 λέξεις σε προτάσεις
- Χρησιμοποιεί πολύ συχνά ουσιαστικά και ρήματα
- Βελτιώνεται η γραμματική και συντακτική δομή των προτάσεων (χρήση άρθρων, προθέσεων, αντωνυμιών, πληθυντικού αριθμού, προστακτικής, ρημάτων στο παρόν-παρελθόν), αλλά παραμένουν ακόμα μερικά λάθη
- Εκφράζει συναισθήματα και ιδέες όταν μιλάει
- Συμμετέχει σε συνομιλίες μεγάλης διάρκειας
- Εκφέρει σωστά όλα τα φωνήεντα και τα εξής σύμφωνα /μ, ν, π, μπ, τ, ντ, κ, γκ, β, φ, χ, γ, σ, ζ, λ/ σε συνδυασμό με φωνήεν καθώς και μερικά συμπλέγματα
- Ο λόγος του είναι καταληπτός κατά 80%
4 – 5 ετών
- Κατανοεί και χρησιμοποιεί ποσοτικές, χωρικές και χρονικές έννοιες (διαφοροποιεί τις έννοιες «πρωί – μεσημέρι – απόγευμα»)
- Εμπλουτίζονται οι περιγραφικές έννοιες σε σχέση με τα προηγούμενα στάδια
- Κατανοεί την έννοια των αριθμών μέχρι το 5 και μετράει μέχρι το 10
- Αναγωρίζει και ονομάζει τα βασικά χρώματα
- Κατανοεί σύνθετες εντολές (π.χ. «δείξε μου τα άσπρα παπούτσια που έχουν κορδόνια»)
- Κατανοεί απλές ιστορίες, μπορεί να τις αφηγηθεί και να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με το περιεχόμενο της ιστορίας
- Μπορεί να πει μέλη που ανήκουν σε μια κατηγορία, όπως ζώα, φρούτα, ρούχα κ.α.
- Διατυπώνει και απαντά σε σύνθετες ερωτήσεις με τις λέξεις «γιατί, ποιος, ποιανού, τι, πού, πόσα είναι»
- Απαντά σε ερωτήσεις σχετικά με τη χρήση/λειτουργία των αντικειμένων (πχ: «τι κάνουμε με το ψαλίδι;»)
- Οι προτάσεις του έχουν σωστή γραμματική και συντακτική δομή
- Χρησιμοποιεί αυθόρμητα προτάσεις 5-8 λέξεων, τουλάχιστον
- Οι επαναλήψεις συλλαβών ή μικρών λέξεων μειώνεται
- Περιγράφει τα βήματα μιας διαδικασίας, για παράδειγμα «πώς φτιάχνουμε ένα τοστ;»
- Η ομιλία του είναι καταληπτή στους άλλους, αλλά μπορεί να κάνει λάθη σε διπλά ή τριπλά συμπλέγματα ή σε πολυσύλλαβες και πολύπλοκες λέξεις, όπως «αεροδρόμιο», «καμηλοπάρδαλη» κ.α.
- Εκφέρει σωστά όλα τα φωνήεντα και τα εξής σύμφωνα /μ, ν, π, μπ, τ, ντ, κ, γκ, β, φ, χ, γ, σ, ζ, τς, τζ, λ, θ, δ/, σε συνδυασμό με φωνήεν καθώς και μερικά συμπλέγματα
- Το εκφραστικό του λεξιλόγιο περιλαμβάνει 900-2000 λέξεις
5 – 6 ετών
- Κατανοεί και χρησιμοποιεί ποσοτικές, χωρικές και περιγραφικές έννοιες
- Βελτιώνεται η κατανόηση χρονικών εννοιών, δηλαδή τι συνέβη πρώτο, δεύτερο, τελευταίο. Είναι σε θέση να εκτελέσει μια σειρά από τρεις οδηγίες.
- Χρησιμοποιεί με ακρίβεια χρονικές έννοιες όπως «σήμερα – εχθές – αύριο», καθώς και τις ημέρες εβδομάδας
- Αφηγείται μια ιστορία με σωστή διαδοχική σειρά των γεγονότων και δίνει επαρκείς πληροφορίες γι’ αυτήν
- Ονομάζει τουλάχιστον 6 χρώματα και 3 σχήματα
- Ακολουθεί σύνθετες εντολές με τρία μέρη
- Διατυπώνει και απαντάει σε σύνθετες ερωτήσεις με τις λέξεις «γιατί, ποιος, ποιανού, τι, πού, πόσο, πώς»
- Μετράει μέχρι το 30
- Εμπλουτίζεται το αντιληπτικό και εκφραστικό του λεξιλόγιο
- Οι προτάσεις του είναι ολοκληρωμένες ως προς τη συντακτική και τη γραμματική δομή και στο μεγαλύτερο μέρος τους σωστές
- Επικοινωνεί χωρίς δυσκολία με τους ενήλικες και τα άλλα παιδιά
- Εκφέρει σωστά τα φωνήματα /μ, ν, π, μπ, τ, ντ, κ, γκ, β, φ, χ, γ, σ, ζ, τσ, τζ, θ, δ, λ, ρ/ με όλους τους πιθανούς συνδυασμούς και κατακτώνται τα τριπλά συμφωνικά συμπλέγματα
6 – 7 ετών
- Κατανοεί και χρησιμοποιεί πιο σύνθετες χρονικές, ποσοτικές και περιγραφικές έννοιες
- Κατανοεί περισσότερες χωρικές έννοιες σε σχέση με τα προηγούμενα στάδια, όπως «αριστερά-δεξιά»
- Ονομάζει γράμματα, μερικούς αριθμούς και νομίσματα
- Οι περιγραφές του γίνονται όλο και πιο σύνθετες και λεπτομερείς
- Επαναλαμβάνει μία ιστορία που άκουσε με τη βοήθεια εικόνων
- Συμμετέχει σε συνομιλίες και ξέρει πως να ξεκινήσει και να τερματίσει μια συνομιλία
- Μετράει μέχρι το 100
- Προσθέτει και αφαιρεί νοερά αριθμούς ως το 5
- Αντιλαμβάνεται και χρησιμοποιεί σωστά την παθητική φωνή
- Εκφέρει σωστά όλα τα φωνήματα της γλώσσας μας καθώς και όλα τα συμπλέγματα
Πηγές:
«Διαγνωστικά θέματα Λογοθεραπείας» Δρ. Μαρία Καμπανάρου, 2007
Σύλλογων Επιστημόνων Λογοπαθολόγων Λογοθεραπευτών Ελλάδος (www.selle.gr)